Συχνές Ερωτήσεις – Η Ευρωπαϊκή Διάσταση του Ασύλου: “ΔΟΥΒΛΙΝΟ 2” και ΣΕΝΓΚΕΝ

Τι προβλέπεται από τον κανονισμό "Δουβλίνο ΙΙ";

Βάσει του Κανονισμού ΕΚ 343/2003 (ονομαζόμενου και «Δουβλίνο ΙΙ»), η πρώτη χώρα εισόδου ενός αλλοδαπού στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συνήθως την υποχρέωση να εξετάσει και να αποφανθεί για το αίτημα ασύλου του. Αυτό σημαίνει ότι όσοι εισήλθαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχοντας ως πρώτη χώρα εισόδου την Ελλάδα, ακόμη κι αν καταθέσουν αίτημα ασύλου σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα, θα επιστραφούν στην Ελλάδα για να εξεταστεί το αίτημά τους. Εάν το αίτημά τους έχει ήδη απορριφθεί στην Ελλάδα, δεν εξετάζεται ξανά.

Η Ελλάδα, καθώς και άλλες χώρες στην περιφέρεια τηε Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητούν να αλλάξει ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙ. Γιατί;

Τόσο η Ελλάδα όσο και άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης, καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και πολλές μη-κυβερνητικές οργανώσεις, έχουν καταγγείλει το «Δουβλίνο ΙΙ» ως ένα σύστημα άδικο και πρακτικά ανεφάρμοστο και κοστοβόρο. Ωστόσο, για άλλες χώρες, που αποτελούν και τις χώρες «πρώτης προτίμησης» των αλλοδαπών, και που καταγράφουν μεγαλύτερους αριθμούς αιτούντων άσυλο από ό,τι η Ελλάδα, το «Δουβλίνο ΙΙ» δεν είναι υπό διαπραγμάτευση.

 Η κατοχύρωση ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου και η τήρηση των διεθνών μας υποχρεώσεων σε ό,τι αφορά στην προστασία των προσφύγων, ενισχύει σημαντικά τη διαπραγματευτική θέση της χώρας στην προσπάθεια διεκδίκησης αλλαγών στην ευρωπαϊκή πολιτική, όπως την αναθεώρηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ, την έμπρακτη αλληλεγγύη προς τα κράτη που δέχονται τις κύριες πιέσεις μικτών μεταναστευτικών ροών και την αναδιανομή των αναγνωρισμένων προσφύγων στο εσωτερικό της Ε.Ε. Οπωσδήποτε, διευρύνεται και το περιθώριο συνεργασίας με χώρες όπως η Κύπρος, η Μάλτα και η Ιταλία πάνω στα ζητήματα αυτά.

Γιατί έχουν οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης περισσότερους αιτούντες απ΄ ότι η Ελλάδα;

Για πολλούς αιτούντες άσυλο, αυτές οι χώρες αποτελούν ευθύς εξαρχής τον τελικό προορισμό τους, είτε επειδή έχουν εκεί συγγενείς και φίλους που μπορούν να τους στηρίξουν, είτε λόγω των κοινωνικών παροχών, είτε λόγω μεγαλύτερων αποδοχών, είτε επειδή θεωρούν ότι εκεί έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να τους δοθεί διεθνής προστασία κλπ. Παρά τους συνεχείς και επίμονους ελέγχους (στην περίπτωση ορισμένων χωρών όπως η Ελλάδα και με τη συνεργασία της Frontex), κάποιοι καταφέρνουν να φτάσουν σε χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης και να υποβάλουν αιτήματα ασύλου εκεί, χωρίς να εντοπισθούν σε χώρες εξωτερικών συνόρων της EE.

Γιατί υπάρχει αναστολή των επιστροφών των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα από τις άλλες χώρες;

Τα τελευταία δύο χρόνια, λόγω ενός αριθμού καταδικαστικών αποφάσεων κατά της Ελλάδας σε ζητήματα μεταχείρισης αιτούντων άσυλο, σχεδόν όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν αναστείλει την επιστροφή αιτούντων άσυλο κατ’ εφαρμογή του «Δουβλίνου ΙΙ». Οι αποφάσεις αυτές έκριναν ότι η Ελλάδα δεν εφάρμοζε ένα «δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα ασύλου», με συνέπεια μακρόχρονη αβεβαιότητα για τους αιτούντες άσυλο, και ότι οι συνθήκες διαβίωσης και κράτησης των αιτούντων άσυλο ήταν ανεπαρκείς.

Γιατί απειλούμαστε από τους Ευρωπαίους εταίρους μας ότι θα επαναφέρουν τους συνοριακούς ελέγχους εντός Schengen;

Ένας λόγος είναι η αντικειμενική δυσκολία που έχει η χώρα να ελέγξει με απόλυτο τρόπο τα σύνορά της. Καμία χώρα δεν μπορεί να σφραγίσει τα σύνορά της χωρίς να καταφύγει σε ανεπίτρεπτα μέτρα (ναρκοθέτηση, χρήση όπλων προς αποτροπή παράνομα εισερχομένων, παράνομες επαναπροωθήσεις κλπ.), πολύ δε περισσότερο μια χώρα, όπως η δική μας, με τα δεκαοκτώ χιλιάδες χιλιόμετρα ακτογραμμής και τις ιδιαίτερα αυξημένες μεταναστευτικές πιέσεις. Ένας άλλος λόγος ενδέχεται να είναι ότι οι επιστροφές αιτούντων άσυλο στη χώρα μας σύμφωνα με το «Δουβλίνο ΙΙ» έχουν ανασταλεί, με αποτέλεσμα η Ελλάδα να παραμένει μια πολύ «ελκυστική» χώρα διέλευσης μη νόμιμων μεταναστών. Για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων, η Ελλάδα έχει εκπονήσει ένα λεπτομερές Σχέδιο Δράσης για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, η εφαρμογή του οποίου είναι η μόνη προοπτική για την ορθολογική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προς τη χώρα μας (δηλαδή όλο το πλέγμα της εθνικής πολιτικής για τον έλεγχο των συνόρων, τη μετάκληση των μεταναστών που θέλουν να εργασθούν εδώ νόμιμα, την τυχόν «νομιμοποίηση», τις επιστροφές των μεταναστών στις χώρες τους, οικειοθελείς και αναγκαστικές, κλπ.).

Γιατί δεν εφοδιάζουμε τους αιτούντες άσυλο με ταξιδιωτικά έγγραφα προκειμένου να πάνε στις χώρες της ΕΕ που αποτελούν και τελικό προορισμό τους; Γιατί τους ‘εμποδίζουμε’ να φύγουν;

Διότι αυτό θα ισοδυναμούσε με κατάχρηση από Ελληνικής πλευράς της έλλειψης συνοριακών ελέγχων εντός Schengen και θα ενίσχυε τα επιχειρήματα όσων απαιτούν την επαναφορά τους ή και ακόμα και την αναστολή της συμμετοχής της Ελλάδας από τη Schengen (με αποτέλεσμα την εκ νέου εισαγωγή διαβατηριακών ελέγχων για όσους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς, προέρχονται από την Ελλάδα).

Πόσοι είναι οι αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα και άλλες ευρωπαϊκές χώρες; Πόσοι είναι οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας;

Το 2011, στα 27 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υποβλήθηκαν συνολικά 277,400 αιτήματα ασύλου. Ενδεικτικά αναφέρεται ο αριθμός των αιτημάτων σε ορισμένες χώρες στον κατωτέρω πίνακα:

Οι κυριότερες χώρες καταγωγής αιτούντων άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν: Αφγανιστάν, Κίνα, Ιράκ, Σερβία, Πακιστάν, Ιράν.