ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ
Αθήνα, 12 Ιανουαρίου 2011
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ομιλία Υφυπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Μανώλη Όθωνα, στη Βουλή, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου:«Ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 2008/15 ΕΚ , σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα Κράτη-μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων Τρίτων χωρών και λοιπές διατάξεις» Θεωρώ χρήσιμο, κλείνοντας ουσιαστικά τη συζήτηση και επί των άρθρων, να επιχειρήσω να κωδικοποιήσω κάποιες από τις βασικές παρατηρήσεις-επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν και να δώσω κάποιες διευκρινήσεις κάνοντας παράλληλα και κάποια πολιτικά σχόλια.
Θα έλεγα ότι η σημαντικότερη κριτική παρατήρηση που διατυπώθηκε κατά τη διήμερη συζήτηση σ ʼ αυτήν την Αίθουσα είχε να κάνει με το ότι πρόκειται, κατά τους ισχυρισμούς, για μία ατελή προσπάθεια, για μία σειρά αποσπασματικών μέτρων, που δεν επιχειρούν καν να δώσουν μία ολοκληρωμένη απάντηση στο τεράστιο αυτό πρόβλημα που σχετίζεται με τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών.
Θέλω, όμως, στο σημείο αυτό να συμφωνήσουμε ότι για να κρίνει κανείς εάν ένα πλαίσιο πολιτικών, μέτρων, πρωτοβουλιών, δράσεων που προτείνονται σε κυβερνητικό επίπεδο είναι ολοκληρωμένο ή όχι, θα πρέπει να το αξιολογήσει σε σχέση με το εάν, κατά πόσο και με ποιο τρόπο επιχειρεί να θεραπεύσει τα αίτια που δημιούργησαν το φαινόμενο, το οποίο έρχεται να αντιμετωπίσει.
Νομίζω ότι όλοι μας, εάν μας ζητηθεί να μιλήσουμε πιο συγκεκριμένα για τα αίτια που έχουν φέρει την κατάσταση στο σημείο που καλούμεθα να τη διαχειριστούμε σήμερα, θα αναφέρουμε έξι κυρίως σημεία: Ανεξέλεγκτες εισροές, ατελέσφορη και αναποτελεσματική διαδικασία εξέτασης παροχής ασύλου, υπερπληρότητα χώρων παραμονής, φιλοξενίας, κράτησης, όπως και αν θέλει να τους χαρακτηρίσει κανείς, αποτελεσματική τα τελευταία χρόνια φραγή εξόδου στα πλαίσια της Συνθήκης Σένγκεν από τα λιμάνια της Πάτρας, της Ηγουμενίτσας και από όποιο άλλο μέρος επιχειρεί αυτό το ρεύμα να κινηθεί προς την Ευρώπη και βέβαια σε ευρύτερο επίπεδο, που ξεπερνά τα καθ ʼ ημάς, η μη τήρηση των συμφωνιών επανεισδοχής με τις τρίτες χώρες, ενώ έσχατο, αλλά επί της ουσίας πρώτο, είναι η Συνθήκη «Δουβλίνο 2» και η εφαρμογή της στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ισχυριζόμαστε ότι για καθένα από αυτά τα έξι σημεία και σε ό,τι αφορά τις αρμοδιότητες του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη το συνολικό κυβερνητικό σχέδιο περιλαμβάνει μέτρα, δράσεις, πρωτοβουλίες που επιχειρούν να απαντήσουν θετικά και στα έξι αυτά σημεία.
Σε ό,τι αφορά τις εισροές, επιχειρείται ενίσχυση και αυστηροποίηση στη φύλαξη των συνόρων με πάρα πολύ συστηματικό τρόπο το τελευταίο διάστημα, παρουσία του Οργανισμού FRONTEX, εκτός απ ʼ τα θαλάσσια, και στα χερσαία σύνορά μας από τις 4 Νοεμβρίου 2010, ίδρυση -σε λίγες εβδομάδες θα το συζητήσουμε εδώ- του Αρχηγείου της Ελληνικής Ακτοφυλακής, που με τον τρόπο που γίνεται θα είναι προσανατολισμένο ακριβώς στην ενίσχυση της αυστηροποίησης του ελέγχου στα θαλάσσια σύνορα και στην τεράστια ακτογραμμή της χώρας. Και βέβαια ένα τέτοιο μέτρο συμβατό, επαναλαμβάνω για πολλοστή φορά, με τις διεθνείς συνθήκες, με το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και με το εθνικό κυριαρχικό μας δικαίωμα είναι και η απόφαση που πρόσφατα αναγγείλαμε για τη δημιουργία φράκτη στα χερσαία σύνορά μας στον Έβρο.
Σε ό,τι αφορά το άσυλο, έγινε πάρα πολύ μεγάλη κουβέντα. Χαίρομαι που όλες σχεδόν οι πτέρυγες, παρά τις επιμέρους παρατηρήσεις, αναγνωρίζουν ότι αυτή η διαχείριση μιας χαοτικής κατάστασης, όπως γίνεται σήμερα, επιχειρείται να αντιμετωπισθεί με την πολιτικοποίηση της διαδικασίας, με την αποκέντρωση της διαδικασίας και των υπηρεσιών διαχείρισης. Θα είναι μία λειτουργία που θα λύσει αυτό που σήμερα συμβαίνει επί της ουσίας, που δεν είναι τίποτε άλλο από το γεγονός ότι όσοι πραγματικά έχουν προϋποθέσεις διεθνούς προστασίας δεν μπορούν να τύχουν διεθνούς προστασίας, γιατί δεν μπορούν να εντοπιστούν οι πραγματικά έχοντες τις προϋποθέσεις, ενώ χιλιάδες άλλοι χρησιμοποιούν την αίτηση ασύλου, παίρνοντας το γνωστό ροζ χαρτάκι και περνούν σε ένα καθεστώς ημινόμιμης παραμονής για ένα μεγάλο διάστημα μέχρι να εξεταστεί η αίτησή τους. Αυτό, λοιπόν, αλλάζει και είναι ένα δεύτερο συγκεκριμένο μέτρο πολιτικής παρέμβασης, που απαντά στο δεύτερο σημείο που δημιουργεί τη σημερινή κατάσταση.
Ως προς την υπερπληρότητα χώρων κράτησης, απαντάμε με τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής, απαντάμε με μία σειρά πρωτοβουλίες που αξιοποιούν χώρους και έρχονται να συγκρουστούν και θα συγκρουστούν με φοβικές και αμυντικές λογικές, που δυστυχώς έχουν μπολιαστεί σε τοπικές κοινωνίες. Θα ενισχύσουμε αυτού του είδους τις υποδομές, για να μπορέσουμε να κάνουμε και τις συνθήκες αυτών που μένουν μέσα ανθρώπινες, αλλά και να απαλλάξουμε περιοχές της χώρας και ιδιαίτερα του αστικού κέντρου από φαινόμενα γκετοποίησης.
Σε ό,τι αφορά τη φραγή εξόδου, θέλω να πω με κατηγορηματικό τρόπο, παρά τα όσα ακούστηκαν και εξακολουθούν να ακούγονται ότι λύση είναι υποτίθεται να ανοίξουμε τη μπουκαπόρτα από τη Δυτική Ελλάδα και να τους στείλουμε στην Ευρώπη, ότι θα επιμείνουμε στην πολιτική που σέβεται τις υποχρεώσεις μας ως χώρας-μέλους της Συνθήκης του Σένγκεν, γιατί θα ήταν απαράδεκτα επιπόλαιο να υιοθετήσουμε ως λύση τέτοιου είδους προτάσεις που θα οδηγούσαν την Ελλάδα, όντας ήδη στοχοποιημένη, εκτός Συνθήκης Σένγκεν σε μία συγκυρία που έχει ιδιαίτερα πολιτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι γνωστά σε όλους μας.
Σε ό,τι αφορά όσα υπερβαίνουν τη διαχείριση, των καθ ʼ ημάς, θέλω να γνωρίζετε -και ελπίζω ότι γνωρίζετε- ότι γίνεται συστηματική προσπάθεια το τελευταίο διάστημα, με παρουσία του Υπουργού σε όλα τα συμβούλια Υπουργών, με αξιοποίηση απ ʼ όλους μας, αρχής γενομένης από τον Πρωθυπουργό, κάθε δυνατότητας και κάθε ευκαιρίας να τεθούν τα ζητήματα της αναγκαιότητας συμφωνιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης πια με τις τρίτες χώρες, ιδιαίτερα με την Τουρκία και αναθεώρησης της Συνθήκης «Δουβλίνο ΙΙ». Εκεί πράγματι χρειαζόμαστε έναν συσχετισμό, ο οποίος σήμερα δεν υπάρχει στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τον χτίζουμε με καθημερινή επαφή, με καθημερινή προσπάθεια, με συστηματική προσπάθεια και ότι όπως και στο θέμα της οικονομίας, ελπίζουμε ότι η Ευρώπη θα ξυπνήσει από το λήθαργο, θα καταλάβει την ευρωπαϊκή διάσταση του προβλήματος και θα δώσει λύση, έτσι και σε αυτό το θέμα που συζητάμε, που είναι κατά βάση ευρωπαϊκό, αντίστοιχα θα υπάρξουν οι πρωτοβουλίες εκείνες και οι πολιτικές σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα διευκολύνουν τη διαχείριση του προβλήματος και εμάς που το χειριζόμαστε πρωτογενώς.
Υπήρξαν επίσης επιφυλάξεις για το πόσο εφικτή είναι η εφαρμογή του σχεδίου νόμου. Είναι σεβαστές. Θέλω όμως, να ξέρετε ότι έχουμε επίγνωση και των δυσκολιών, αλλά έχουμε και επιχειρησιακό σχέδιο εφαρμογής του σχεδίου νόμου και την αποφασιστικότητα να το υλοποιήσουμε στο συντομότερο δυνατό διάστημα παρά τις δυσκολίες.
Στο σημείο αυτό θέλω να πω, όπως σας κάλεσε χθες ήδη ο Υπουργός από αυτό το Βήμα -το επαναλαμβάνω και εγώ- ότι και κάθε συνδρομή, κάθε πρόταση, κάθε συμπαράσταση σε αυτή τη δύσκολη προσπάθεια από οποιονδήποτε και εάν προέρχεται είναι ευπρόσδεκτη.
Ποιος θα πληρώσει; Επειδή το έχουμε πει αρκετές φορές, είχα την ελπίδα ότι είχε γίνει γνωστό.. Χωρίς να αποτελεί απάντηση ότι φτάνουν αυτά τα χρήματα για την υλοποίηση του συνόλου αυτής της πολιτικής, θέλω να πω ότι η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενισχύσει αυτό το action plan -το σχέδιο που υποβάλαμε και ενέκρινε και που περιλαμβάνει όλα αυτά που σας είπα με 230.000.000 ευρώ σε πρώτη φάση- είναι ένα απόθεμα που το συνδέει άμεσα με την υλοποίηση βήμα-βήμα, όλων αυτών που περιγράφουν αυτή την ολοκληρωμένη πολιτική που μας δίνει τη δυνατότητα να χτίσουμε αυτή την πολιτική, όχι κυρίως ή μονομερώς στις πλάτες του Έλληνα φορολογούμενου.
Θα μου επιτρέψετε ακόμα να κάνω μία αναφορά σε σχέση με το θέμα της εμπλοκής των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων. Δεν υπάρχει τέτοια διατύπωση στο νομοσχέδιο. Η φράση σχετίζεται με την εμπλοκή της «Κοινωνίας των Πολιτών». Νομίζω ότι υπάρχει μία πάρα πολύ μεγάλη επιφύλαξη που, κατά τη γνώμη μου, είναι υπερβολική. Καταρχήν καμία ανάθεση διαχείρισης δημοσίων υποθέσεων δεν γίνεται στους φορείς της «Κοινωνίας των Πολιτών». Ο ρόλος αυτών των φορέων είναι δευτερεύων, συμπληρωματικός.
Μόνο σε ειδικές και έκτακτες περιπτώσεις δίνει ο νομοθέτης την ευχέρεια με κανονιστικές αποφάσεις της διοίκησης να περιγράψει τις προϋποθέσεις που πρέπει αυτό να συμβεί. Υπό ποιες προϋποθέσεις, δηλαδή, και υπό ποια πιστοποίηση μπορούν να εμπλακούν και σε ποιές συγκεκριμένες -επαναλαμβάνω- υποθέσεις τοπικού, τεχνικού και λεπτομερειακού χαρακτήρα, όπως συγκεκριμένα αναφέρονται, μπορούν να συνδράμουν συμπληρωματικά και βοηθητικά, όταν και εάν υπάρξει διαχείριση σε τέτοια έκταση και τέτοια ένταση που προφανώς οι δομές που στήνονται μέσω του νομοσχεδίου δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν αποτελεσματικά.
Θέλω να επισημάνω στο σημείο αυτό, συμπληρωματικά, ότι προσθέσαμε -και δεν το κάναμε τυχαία- στο νομοσχέδιο την ενδεικτική απαρίθμηση της επιστημονικής υπηρεσίας, κατά λέξη, ακριβώς για να δείξουμε ότι υιοθετούμε πλήρως το πνεύμα της παρατήρησης που έχει η επιστημονική επιτροπή διατυπώσει, με ηπιότερο, πάντως, τρόπο από ό,τι διατυπώθηκε σε αυτή την Αίθουσα.
Εξάλλου, επιτρέψτε μας να συνεχίσουμε να πιστεύουμε -παρά τα προβλήματα που υπάρχουν και τα γνωρίζουμε- ότι η κοινωνία των πολιτών αποτελεί και στη χώρα μας μία εμπειρική πραγματικότητα την οποία όχι μόνο δεν πρέπει να αγνοούμε, αλλά και να στηρίζουμε στο βαθμό που οι ίδιοι οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών συμβάλλουν στο μπόλιασμα της αντιπροσωπευτικής μας δημοκρατίας με αναζωογόνηση των διαύλων επικοινωνίας, αλλά και των μηχανισμών συνάρθρωσης κράτους-κοινωνίας, κάτι που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και απαραίτητο στη διαχείριση ζητημάτων, όπως αυτά της μετανάστευσης και της παροχής ασύλου.
Επίσης, έγινε μια αναφορά στην εμπλοκή των εταιρειών security. Καταρχήν να υπενθυμίσω ότι έχει συμπληρωθεί στη διατύπωση της σχετικής διάταξης η λέξη «παράλληλα» με τις υπηρεσίες της Αστυνομίας και όχι μόνο εταιρείας security.
Εδώ θέλω επίσης να υπενθυμίσω ότι προφανώς αυτό το μοντέλο δεν έχει καμία έλλειψη ευαισθησίας απέναντι στους ανθρώπους που θα φιλοξενούνται σε αυτούς τους χώρους που θα φυλάσσονται, γιατί κάτι ανάλογο γίνεται στα ελληνικά γήπεδα εδώ και δεκαετίες. Δεν θεωρώ ότι μπορεί κανείς να διατυπώσει δομικές ενστάσεις για ένα μοντέλο υπηρεσιών ασφαλείας που έχει ήδη δοκιμαστεί με σχετική επιτυχία, σε ζητήματα που δεν σχετίζονται με τη φιλοξενία ή τη φύλαξη μεταναστών.
Επειδή έγινε μεγάλη συζήτηση κυρίως από το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας, το οποίο επικαλέσθηκε και τη διαφωνία των Ευρωβουλευτών του ΠΑ.ΣΟ.Κ κατά τη σχετική συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της συγκεκριμένης Οδηγίας που ενσωματώνεται στο νομοσχέδιο, νομίζω πως όλοι μας γνωρίζουμε ότι όταν διαμορφώνεται μία Οδηγία οι συνιστώσες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν τις απόψεις τους και προσπαθούν να το βελτιώσουν και να το φέρουν πιο κοντά στις προτάσεις που έχει η σοσιαλιστική ομάδα, το λαϊκό κόμμα, ο οποιοσδήποτε. Αυτό δε σημαίνει ότι όταν το τελικό κείμενο μιας Οδηγίας, που προφανώς δεν είναι έτσι όπως θα θέλαμε, αλλά και που προφανώς δεν ήταν έτσι όπως ξεκίνησε όταν εισήχθη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, σήμερα είναι στη διακριτική μας ευχέρεια να την υιοθετήσουμε ή όχι, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τη δική μας αντίληψη ή να την υιοθετήσουμε εν μέρει ή να κάνουμε παρεμβάσεις ή διορθώσεις πάνω στη συγκεκριμένη Οδηγία.
Η συγκεκριμένη Οδηγία, όπως και μία σειρά άλλων, ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο κατά την πάγια διαδικασία και κατά την εφαρμογή τους θα γίνει η χρήση και η αξιοποίηση των διατάξεων σε εκείνο το βαθμό που διευκολύνουν την κεντρική μας πολιτική, όπως περιγράφεται.
Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, όπου επίσης έγινε κριτική από κάποιους συναδέλφους και κάποια κόμματα -νομίζω είναι γνωστή η πλούσια εμπειρία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα θέματα ασύλου- πρώτον να υπενθυμίσω ότι σύμφωνα με τη σύμβαση της Γενεύης, αλλά και Κοινοτικών Οδηγιών, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ έχει θεσμοθετημένη συμμετοχή στις διαδικασίες ασύλου. Εξάλλου, η μειοψηφική της παρουσία στην επιτροπή προσφυγών δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να αποδεικνύει ότι είμαστε ανοιχτοί να υπάρχει ένας εκπρόσωπος του συγκεκριμένου φορέα με τη θεσμοθετημένη, επαναλαμβάνω, αναγνώριση και συμμετοχή, που μπορεί να αξιολογεί και να κρίνει ότι η διαδικασία παροχής ασύλου στη χώρα μας γίνεται με τρόπο που δεν έχει να κρύψει τίποτα.
Σε ό,τι αφορά, τέλος, την τροπολογία του ΛΑΟΣ νομίζω ότι είναι φανερό ότι πρόκειται για μία τροπολογία, η οποία με το λιτό τρόπο που διατυπώνεται και με τον τρόπο που κατατέθηκε -εξάλλου ούτε οι ίδιοι οι καταθέτοντες δεν την υπερασπίστηκαν και δεν την επανέφεραν στις επανειλημμένες τοποθετήσεις τους- φαίνεται ότι έχει γίνει στο πόδι για τη δημιουργία πολιτικών εντυπώσεων.
Το ζήτημα της ιθαγένειας των ομογενών δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί στα πλαίσια αυτής της συγκεκριμένης νομοθετικής πρωτοβουλίας της Κυβέρνησης. Αντιμετωπίζεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο σύμφωνα με τον πρόσφατο νόμο 3838/2010. Η συγκεκριμένη διαδικασία δίνει λύσεις. Έχει προβλήματα, αλλά η Κυβέρνηση θα κινηθεί σε μία κατεύθυνση και μελλοντικές ενδεχομένως παρεμβάσεις της, αλλά προφανώς όχι με τροπολογίες, τις οποίες καταθέτετε για λόγους εντυπώσεων.
Επαναλαμβάνω, δεν κάνατε τον κόπο, εκτός από μία αναφορά δευτερολέπτων του Εισηγητή σας, ουδείς από σας να επανέλθει στη διήμερη συζήτηση και να την υπερασπιστεί.
Επειδή επίσης βλέπω δύο μέρες εδώ να δηλώνουν ικανοποίηση για τη δήθεν δικαίωση των πολιτικών απόψεών τους και των θέσεών τους, οι συνάδελφοι του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού -ελπίζω ότι δεν βρίσκονται σε σύγχυση, αλλά ας μην επιχειρήσουν, γιατί θα είναι ατελέσφορη η προσπάθεια, να δημιουργήσουν σύγχυση. Καμία προσχώρηση στις πραγματικές τους απόψεις δεν γίνεται από κανέναν και δεν διεκδικούμε τέτοιες δάφνες.
Γιατί όσον αφορά για παράδειγμα στο εθνικό κράτος, που αναφέρθηκε ο κ.
Βορίδης, εμείς πιστεύαμε και πιστεύουμε στο κράτος. Δεν πιστεύουμε στο αμιγές, καθαρό κράτος, που είναι η πραγματική δική σας άποψη, στην οποία δεν προσχωρούμε. Πιστεύαμε και πιστεύουμε ότι η χώρα αυτή έχει συγκεκριμένες δυνατότητες ένταξης και αφομοίωσης των μεταναστών με ανθρώπινους όρους. Δεν πιστεύουμε ότι δεν θέλουμε κανένα μετανάστη που έχει άλλο χρώμα σε αυτή τη χώρα, που είναι η δική σας πραγματική άποψη.
Η πολιτική αυτής της Κυβέρνησης για το θέμα έχει, όπως είπα και χθες, εκφραστεί όχι μόνο μ’ αυτό το νομοσχέδιο για το οποίο είμαστε περήφανοι, αλλά και με μία σειρά άλλα νομοσχέδια που αφορούν την ψήφο στους νόμιμους μετανάστες, το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια και ένα πολιτικό και ιδεολογικό πλαίσιο, από το οποίο δεν υπαναχωρούμε.
Κλείνοντας λέω, ότι για μας είναι ώρα ευθύνης. Και το κάνουμε πράξη.
Ελπίζω να είναι για όλους. Συμβιβασμοί, αναβολές, υποχωρήσεις, υποκρισίες, στρουθοκαμηλισμοί δεν χωράνε πια σ’ αυτό το ζήτημα. Έχουμε δουλειά και δρόμο μπροστά μας. Οι ευρύτερες συναινέσεις θα κάνουν πιο αποτελεσματική την προσπάθειά μας και σας καλούμε σε αυτήν τη προσπάθεια.
Σας ευχαριστώ.
