ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ |
Τετάρτη, 22 Οκτωβρίου 2008
«Οι εξελίξεις που έχουν σημειωθεί στον τομέα της μεταναστευτικής πολιτικής, ιδίως στο πλαίσιο της Ε.Ε., είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Η αποτελεσματική και ενιαία διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, με πλήρη σεβασμό των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, έχει πλέον αποκτήσει επιτακτικό χαρακτήρα.
Ι. Στις 25 Σεπτεμβρίου 2008 συμμετείχα στο Συμβούλιο των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., στις Βρυξέλλες. Ένα κρίσιμο Συμβούλιο, του οποίου η ημερήσια διάταξη αφορούσε αποκλειστικά θέματα μεταναστευτικής πολιτικής. Και λέω κρίσιμο, γιατί στο Συμβούλιο αυτό κυρίως συζητήθηκε και έφτασε στην τελική φάση επεξεργασίας του – με ομόφωνη μάλιστα απόφαση των κρατών-μελών – το κείμενο του «Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο».
Στη συνέχεια, στις 29.9.2008, ενημέρωσα την Εθνική Αντιπροσωπεία, σε κοινή συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης και της Ειδικής Διαρκούς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων για όλες τις παραπάνω εξελίξεις, καθώς και, γενικότερα, για θέματα μετανάστευσης και ασύλου. Ακολούθησε η συνεδρίαση της Εθνικής Επιτροπής για την Κοινωνική Ένταξη των Μεταναστών, στην οποία συμμετέχουν, πέρα από τα Κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή, και φορείς όπως η ΑΔΕΔΥ, η ΓΣΕΕ, η ΚΕΔΚΕ και η ΕΝΑΕ, αλλά και ΜΚΟ, στο πλαίσιο της οποίας έγινε ευρεία διαβούλευση για το «Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο», καθώς και για τη διοργάνωση, το φθινόπωρο του 2009, του 3ου Παγκόσμιου Φόρουμ για τη Μετανάστευση και την Ανάπτυξη.
Έχοντας πλέον ολοκληρώσει το διάλογο, μέσα από ευρείες δημοκρατικές διαδικασίες, η Κυβέρνηση οριστικοποίησε τις απόψεις της για το τελικό κείμενο του Συμφώνου, προκειμένου να είναι έτοιμη για το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 16 Οκτωβρίου 2008, όπου μετέβη ο Πρωθυπουργός. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Θυμίζω ότι, ενόψει, της υιοθέτησης του Συμφώνου, ο Πρωθυπουργός απέστειλε επιστολή στον Πρόεδρο του Συμβουλίου κ. Σαρκοζί, την οποία κοινοποίησε σε όλους τους Αρχηγούς Κρατών της Ε.Ε., τονίζοντας, μεταξύ άλλων, το πνεύμα αλληλεγγύης που πρέπει να επιδεικνύεται ιδίως προς τις χώρες που δέχονται τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές ροές, όπως η Ελλάδα αλλά και την ανάγκη στενότερης συνεργασίας για την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης και την ενίσχυση, προς την κατεύθυνση αυτή, του Frontex .
Σύμφωνα με τα Συμπεράσματα της Προεδρίας, «το Σύμφωνο συνιστά εφεξής για την Ένωση και τα κράτη-μέλη της τη βάση μιας κοινής πολιτικής στον τομέα της μετανάστευσης και του ασύλου, χαρακτηριζόμενης από πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και συνεργασίας με τις τρίτες χώρες. Η κοινή αυτή πολιτική πρέπει να βασίζεται στην καλή διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, προς το συμφέρον όχι μόνο των χωρών υποδοχής, αλλά και των χωρών καταγωγής και των ίδιων των μεταναστών».
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσισε την άμεση εφαρμογή, τόσο σ’ ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο των μέτρων του Συμφώνου. Η εφαρμογή αυτή θα αποτελέσει αντικείμενο ετήσιας συζήτησης, αρχομένης από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2010.
ΙΙ. Ειδικότερα, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο είναι μια πρωτοβουλία της Γαλλικής Προεδρίας, την οποία η Ελλάδα υποστήριξε και υποστηρίζει θερμά, διότι θεωρούμε ότι ανταποκρίνεται στην ακόλουθη αδήριτη ανάγκη: Οι διαστάσεις και τα ειδικότερα χαρακτηριστικά που έχει πλέον αποκτήσει το μεταναστευτικό φαινόμενο, τόσο σ’ ευρωπαϊκό επίπεδο, όσο και διεθνώς, καθιστούν αναγκαία τη χάραξη και εφαρμογή ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής και, ιδίως, την ενιαία αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν τη μετανάστευση και το άσυλο στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι ενδεικτικό, όπως έχω ξαναπεί, το γεγονός ότι, με βάση τα στοιχεία που υπάρχουν, οι πολίτες των τρίτων χωρών αντιπροσωπεύουν περίπου το 3,8% του συνολικού πληθυσμού της Ε.Ε., ενώ ο ετήσιος καθαρός αριθμός αφίξεων στην Ένωση κυμαίνεται μεταξύ 1,5 και 2 εκ. ατόμων. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι, σε μια Ευρώπη χωρίς εσωτερικά σύνορα και με τη δεδομένη παγκόσμια πολιτική και οικονομική συγκυρία, κανένα κράτος – μέλος δεν μπορεί να διαχειρισθεί από μόνο του τον όγκο των μεταναστευτικών ροών που δέχεται.
Με αυτά τα δεδομένα, η Γαλλία ανέλαβε την πρωτοβουλία – μετατρέποντάς τη, πλέον, από γαλλική, σ’ ευρωπαϊκή πρωτοβουλία – για τη διαμόρφωση ενός πολιτικού κειμένου, το οποίο θα έθετε τις βάσεις και τις κατευθυντήριες αρχές για την ενιαία μεταναστευτική πολιτική της Ευρώπης. Το αρχικό κείμενο παρουσιάσθηκε από τον Γάλλο Υπουργό Μετανάστευσης, Ενσωμάτωσης, Εθνικής Ταυτότητας και Αναπτυξιακής Συνεργασίας, κ. Bruce Hortefeux , σε κατ’ ιδίαν διμερείς επισκέψεις του στα κράτη-μέλη (Ιανουάριος – Μάρτιος 2008). Υπήρξε μάλιστα αντικείμενο ευρείας συζήτησης και επεξεργασίας σε σειρά συναντήσεων της άτυπης Ομάδας «Φίλων της Προεδρίας», η οποία συστήθηκε για το λόγο αυτόν, ενώ, σε πολιτικό επίπεδο, συζητήθηκε στο Άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων στις Κάννες (7-8.7.2008), αλλά και στην Υπουργική Διάσκεψη για το Άσυλο στο Παρίσι (8-9.9.2008). Περαιτέρω, το κείμενο εξετάσθηκε στις συνεδριάσεις της Επιτροπής Μόνιμων Αντιπροσώπων ( Coreper ΙΙ), στις 11, 17 και 24 Σεπτεμβρίου 2008, όπου επετεύχθησαν οι βασικές ισορροπίες μέσα από εκτεταμένη διαπραγμάτευση.
Σε ό,τι αφορά τη δομή του, το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο περιλαμβάνει το προοίμιο (βασικές αρχές μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης), πέντε επιμέρους κεφάλαια (Α. Οργάνωση της νόμιμης μετανάστευσης και ενθάρρυνση της ενσωμάτωσης, Β. Καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως με την εξασφάλιση της επιστροφής των αλλοδαπών που βρίσκονται σε παράνομη κατάσταση, στη χώρα καταγωγής ή στη χώρα διέλευσης, Γ. Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των συνοριακών ελέγχων, Δ. Συγκρότηση της Ευρώπης ως χώρας ασύλου, Ε. Δημιουργία μιας συνεκτικής εταιρικής σχέσης με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης που θα ευνοεί τις συνέργιες μεταξύ μετανάστευσης και ανάπτυξης) και επίλογο, όπου εξειδικεύονται οι υποχρεώσεις των θεσμικών οργάνων και των κρατών-μελών της Ε.Ε., σε ό,τι αφορά την εφαρμογή του Συμφώνου.
ΙΙ. Έχει πλέον γίνει κατανοητό ότι η μεταναστευτική πολιτική ενός κράτους-μέλους έχει συνέπειες και στο εσωτερικό των άλλων κρατών μελών. Όπως έχει διαμορφωθεί, ως τώρα, το κείμενο του σχεδίου Συμφώνου ανταποκρίνεται στις ελληνικές θέσεις και προτάσεις. Και πρέπει να επισημάνω ότι είμαστε ικανοποιημένοι που σχεδόν το σύνολο των προτάσεών μας έχει ενσωματωθεί. Το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, με το οποίο η Ε.Ε. κάνει ένα ακόμη σημαντικό βήμα προς την ολοκλήρωσή της, περιλαμβάνει 5 βασικές δεσμεύσεις για τα κράτη μέλη:
Α. Οργάνωση και ενθάρρυνση της νόμιμης μετανάστευσης, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και τις δυνατότητες της χώρας υποδοχής και ουσιαστική προώθηση της κοινωνικής ομαλής ένταξης των μεταναστών. Έχει μάλιστα προβλεφθεί, στο Κεφάλαιο ΙΙ α, ότι οι αποφάσεις νομιμοποίησης λαμβάνονται κατά περίπτωση, για ανθρωπιστικούς ή οικονομικούς λόγους, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία, ενώ γενικευμένες νομιμοποιήσεις δεν γίνονται.
Β. Αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης, με παράλληλη, όμως, διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού συστήματος προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Γιατί καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης δεν σημαίνει αποτροπή των Ανθρώπων, πολύ περισσότερο εκείνων που έχουν ανάγκη από ένα καταφύγιο. Αυτό αποδεικνύει, άλλωστε, και η ενίσχυση της συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε.
Γ. Θωράκιση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., μέσω εντατικότερων και ουσιαστικότερων ελέγχων, ιδίως στο πλαίσιο του Frontex . Πρόκειται για ένα ζήτημα το οποίο ενδιαφέρει ιδιαίτερα τις μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα, δεδομένων των αυξημένων μεταναστευτικών πιέσεων που δέχονται λόγω της κατάστασης που επικρατεί στην Αφρική αλλά και τη Μέση Ανατολή. Τούτο σημαίνει ενίσχυση του Frontex , τόσο ως προς τον προϋπολογισμό όσο και ως προς την υλικοτεχνική του υποδομή. Αυτό, άλλωστε, θα διευκολύνει τη σταδιακή μετεξέλιξή του με πορεία ανάλογη εκείνης της Europol .
Στο σημείο αυτό περιλαμβάνεται στο Σύμφωνο το εξής σημαντικό: Γίνεται ρητή μνεία στο ότι πρέπει να διατεθούν όλα τα αναγκαία μέσα στον Frontex , προκειμένου να μπορέσει να εκπληρώσει την αποστολή του για έλεγχο «των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε.» και όχι απλώς των συνόρων των κρατών-μελών. Με τον τρόπο αυτόν θωρακίζονται ακόμη περισσότερο τα εξωτερικά σύνορα της Χώρας μας, στο μέτρο που γεννάται, βεβαίως για θέματα μετανάστευσης, δέσμευση προστασίας και ελέγχου τους, ως μέρους των ευρωπαϊκών συνόρων, και με ευρωπαϊκά πλέον μέσα. Έτσι, θέτουμε τις βάσεις για τη δημιουργία «Ευρωπαϊκού Δικτύου Περιπολιών» και «Ευρωπαϊκής Δύναμης Ακτοφυλακής», κατ’ εφαρμογή της σχετικής πρότασης του Πρωθυπουργού.
Αλλά και, περαιτέρω, όπως είναι γνωστό, έχουμε υποβάλει πρόταση, με γνώμονα την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των ελέγχων των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., για τη δημιουργία, υπό τον συντονισμό του Frontex , περιφερειακών βραχιόνων/κέντρων σχετικά με τη διαχείριση των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της Ε.Ε. Επανέφερα, έτσι, την πρόταση, ώστε ένα από αυτά, και συγκεκριμένα το Κέντρο για τα θαλάσσια σύνορα, να λειτουργήσει στον Πειραιά, όπου υπάρχει η αναγκαία υποδομή (οι σύγχρονες εγκαταστάσεις του Εθνικού Κέντρου Θαλασσίων Συνόρων).
Δ. Συγκρότηση της Ευρώπης ως χώρου ασύλου, με την καθιέρωση ενιαίων διαδικασιών ασύλου και την παροχή συνδρομής σε όποιο κράτος μέλος την έχει ανάγκη. Επιμέρους παράμετροι της κοινής αυτής πολιτικής ασύλου, η οποία προσδιορίσθηκε, σε μεγάλο βαθμό, κατά την Υπουργική Διάσκεψη είναι οι ακόλουθες:
Διαμόρφωση και εφαρμογή, ως το 2010, και το αργότερο ως το 2012, ενιαίας διαδικασίας ασύλου, η οποία θα προβλέπει την παροχή κοινών εγγυήσεων και ομοιόμορφων καθεστώτων για τους πρόσφυγες και τους δικαιούχους επικουρικής προστασίας.
Συγκρότηση, το 2009, Ευρωπαϊκού Γραφείου Στήριξης με αντικείμενο τη διευκόλυνση της ανταλλαγής ανάμεσα στα κράτη-μέλη πληροφοριών, καλών πρακτικών και εμπειριών σε θέματα ασύλου, αλλά και την ενίσχυση της συνεργασίας σε ό,τι αφορά την εξέταση των αιτήσεων ασύλου. Προτείναμε, μάλιστα, την εγκατάσταση και λειτουργία αυτού του Γραφείου στη Χώρα μας, η οποία, λόγω των εκτεταμένων εξωτερικών συνόρων της και της γεωγραφικής της θέσης, δέχεται πολύ μεγάλο αριθμό αιτήσεων ασύλου.
Ενδυνάμωση της συνεργασίας με την Ύπατη Αρμοστεία του Ο.Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, με γνώμονα τη διασφάλιση υψηλότερου επιπέδου προστασίας ως προς τους αιτούντες άσυλο, ιδίως μέσω της διεύρυνσης της μετεγκατάστασης, σε οικειοθελή βάση, προσώπων στο έδαφος της Ε.Ε., στο πλαίσιο εφαρμογής περιφερειακών προγραμμάτων προστασίας, αλλά και της ενίσχυσης της συνεργασίας με τρίτες χώρες με σκοπό την ενίσχυση των προγραμμάτων προστασίας τους.
Καθιέρωση διαδικασιών, σε περίπτωση κρίσης σε κράτος – μέλος που αντιμετωπίζει μαζικό κύμα αιτούντων άσυλο, ώστε να τίθενται στη διάθεσή του υπάλληλοι των άλλων κρατών – μελών και να του παρέχεται αποτελεσματική αλληλεγγύη, ιδίως μέσω της αξιοποίησης κοινοτικών προγραμμάτων. Επισημαίνεται η διατύπωση της παραγράφου (γ) του Κεφαλαίου IV (Άσυλο), της οποίας το ρυθμιστικό πεδίο διευρύνθηκε, ύστερα από πρόταση της Ελλάδας, με ειδική αναφορά στην επίδειξη αλληλεγγύης προς τα κράτη-μέλη, τα οποία, ιδίως λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, δέχονται δυσανάλογες πιέσεις στο εθνικό τους σύστημα ασύλου.
Παροχή στα κράτη μέλη ειδικής εκπαίδευσης, για τα άτομα που είναι επιφορτισμένα με τη διενέργεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, σχετικής με την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Ε. Ουσιαστική υποστήριξη της ανάπτυξης των χωρών καταγωγής και διέλευσης μεταναστών και σφυρηλάτηση της συνεργασίας μαζί τους, με στόχο τον περιορισμό της εγκατάλειψης της χώρας καταγωγής, στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης και πολυδιάστατης μεταναστευτικής πολιτικής. Έμφαση δίδεται σε σχέδια αλληλέγγυας ανάπτυξης, τα οποία θα βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των πληθυσμών, κυρίως σε ό,τι αφορά τη διατροφή τους, αλλά και τους τομείς της υγείας, της παιδείας, της επαγγελματικής κατάρτισης και της απασχόλησης.
Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ στην ειδική μέριμνα που λαμβάνεται στο Σύμφωνο για την προστασία των μεταναστών από τον κίνδυνο της εκμετάλλευσης από τα κάθε είδους εγκληματικά δίκτυα, από τους εργοδότες και, ιδίως, από την εμπορεία ανθρώπων, όπως επίσης και στην πρόνοια για την οικογενειακή μετανάστευση και για την υποχρεωτική σχολική φοίτηση των παιδιών των μεταναστών. Μετά τη θέση σε ισχύ του Συμφώνου, είναι αυτονόητο ότι θα επακολουθήσουν και θα απαιτηθούν εξειδικεύσεις του, ιδίως μέσω Οδηγιών.
ΙΙΙ. Συμπερασματικά, η ενιαία Ευρώπη πρέπει να βρεθεί, για μια ακόμη φορά, στην πρωτοπορία και να δώσει το παράδειγμα και στον υπόλοιπο κόσμο, εγκαινιάζοντας μια σχέση ουσιαστικής υποστήριξης των χωρών προέλευσης των μεταναστών, όπως επιτάσσει το επίπεδο της Δημοκρατίας και του πολιτισμού της, αλλά και οι παραδοσιακές αρχές και αξίες της και, ιδίως, ο σεβασμός των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Γιατί μόνον έτσι επικεντρωνόμαστε στη ρίζα του μεταναστευτικού φαινομένου και προσεγγίζουμε την αποτελεσματική διαχείρισή του.
Αυτό, φυσικά, προϋποθέτει την έμπρακτη έκφραση της αλληλεγγύης, συνοχής και αλληλοκατανόησης μεταξύ των κρατών-μελών, με σκοπό την κατανομή των βαρών και τον συντονισμό των πολιτικών, κατεύθυνση στην οποία σημειώνεται συνεχής πρόοδος τα τελευταία χρόνια, σε σχέση το παρελθόν. Και αυτό διότι, πλέον, η ευρωπαϊκή παρουσία και η επιρροή της Χώρας μας είναι πιο ισχυρή. Έτσι και σύγχρονη μεταναστευτική πολιτική αποκτήσαμε, τη στιγμή που στο παρελθόν δεν υπήρχε τίποτα οργανωμένο και αυτή την πολιτική μας μπορούμε να την υποστηρίξουμε, να την προβάλουμε και – γιατί όχι – να την καταστήσουμε μέρος της ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής.
Η παγκόσμια συγκυρία και τα μείζονα προβλήματα (πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά κλπ.) δεν μας αφήνουν άλλα περιθώρια καθυστέρησης. Η Ευρώπη – και μαζί της και η Ελλάδα – πρέπει να πορευθεί με ενιαία, ολοκληρωμένη και δημοκρατική μεταναστευτική πολιτική, καλύπτοντας και το έλλειμμα μεταναστευτικής πολιτικής που έχουν άλλοι αρμόδιοι οργανισμοί. Και το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο παρέχει τα εχέγγυα για μια τέτοια δυναμική συμπόρευση. Είναι ένα κείμενο με το οποίο – αντίθετα με τους φόβους που εντελώς αδικαιολόγητα εξέφρασαν κάποιοι ότι δημιουργεί μια Ευρώπη «φρούριο» – η Ε.Ε. δηλώνει ότι αναπτύσσει μία ισορροπημένα ανοιχτή, προοδευτική και όχι αμυντική στάση απέναντι στο μεταναστευτικό φαινόμενο. Ένα κράμα ρεαλισμού και πολιτισμού, με εγγυήσεις προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».
ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ
