Δευτέρα 27 Νοεμβρίου 2006
Αιδεσιμολογιώτατε, κυρίες και κύριοι, Ακαδημαϊκοί, Δικαστές, διακεκριμένοι συμπολίτες, εσείς που συμπηγνύετε μαζί με λίγους άλλους (δεν είναι πολλοί) μια Φιλική Εταιρία των Εναρέτων. Ζητώ να μου συγχωρήσετε μια πρώτη αλληγορία.
Είχα δει παλιά στο σινεμά ένα έργο. Το έχω διαβάσει κιόλας. Ελέγετο, ετιτλοφορείτο ¨Φαρενάϊτ 451¨ (Fahrenheit 451) του Ray Bradbury, σκηνοθετημένο από τον μεγάλο Φρανσουά Τρυφώ. Εκεί το θέμα είχε ως εξής: Στην κοινωνία του μέλλοντος, ένα ολοκληρωτικό καθεστώς είχε επιβληθεί. Και ήταν ¨σοφό¨ το καθεστώς και έκρινε σωστό για την ¨μακροημέρευσή του¨ να απαγορεύσει το βιβλίο γενικά. Έτσι οι αστυνόμοι, πυροσβέστες ήσαν, έκαιγαν όπου έβρισκαν βιβλίο. Εισέβαλαν στα σπίτια. Απόλυτος ολοκληρωτισμός. Εκμηδενισμένες οι προσωπικότητες. Το κακό σε πλήρη ανάπτυξη.
Τότε οι αντιστασιακοί του μέλλοντος, ας πούμε σαν εμάς, έκαναν αντίσταση ως εξής. Κάθε ένας, λ.χ. ο Βύρων Πολύδωρας, μάθαινε ένα βιβλίο απ΄ έξω, το αποστήθιζε και αποσυρόταν ή απομονωνόταν σε ένα δάσος μαζί με τους άλλους ομοτέχνους του ¨αντιστασιακούς¨, οι οποίοι είχαν μάθει ο καθένας ένα βιβλίο απ΄έξω. Και έβλεπες εκεί αντί για «Αντώνης Κουνάδης» να λέγεται, να προσφωνείται και να ταυτίζεται με το «Αδελφοί Καραμαζώφ». Εγώ ήμουν «Οι Αθλιοι». Βέβαια το όνομά μου «Αθλιοι» το είχα κατακτήσει από πολλούς δρόμους. Αλλος ήταν «Πόλεμος και Ειρήνη» και οι χαιρετισμοί έλεγαν: ¨Καλημέρα σας κύριε Αδελφοί Καραμαζώφ. Πώς είστε κύριε Αθλιοι;¨ Και ούτω καθεξής.
Έτσι είμαστε σήμερα. Βαλλόμενοι πανταχόθεν. Βεβαίως ο ορθός λόγος, ο ορθολογισμός, η γενναιότητα καρδίας, η αποφασιστικότητα της Μαριέτας Γιαννάκου και της Κυβέρνησής μας εισήγαγε και τα αρχαία ελληνικά. Κάπου την βρίσκω σύμμαχό μας και στο προαιρετικό του πολυτονικού.
Κλείνω την αλληγορία μου, ας είναι και πεσιμιστική. Όλες οι ενδείξεις λένε ότι είμαστε μια μικρή, μια ευάριθμη Φιλική Εταιρία των Εναρέτων. Ας μου συγχωρήσει η ευγένειά σας τον αυτοχαρακτηρισμό. Δεν είναι εγωϊσμός δικός μου. Είναι αφιέρωση προς εσάς. Αντιστεκόμαστε για να σώσουμε την ελληνική γλώσσα. Αντιστεκόμαστε για να σώσουμε το αξιακό μας σύστημα. Τίποτα δεν συμμαχεί μαζί μας. Ρίξτε μια ματιά στο διαδίκτυο και στις τηλεοράσεις. Κάπου μας κάνουν την χάρη να υπάρχουμε στο διαδίκτυο. Αλλά πόσες ποσότητες, ποια μεγέθη, ποιες εκπομπές είναι αφιερωμένες στην ελευθερία, είναι ταξινομημένες για τον ηθικό κανόνα; Να θυμηθούμε και να χαρούμε ξανά πώς όλη η αρχαία ελληνική γραμματεία δεν ήταν τιποτ΄ άλλο παρά ασκήσεις ελευθερίας.
Ο Σολωμός, ο Διονύσιος Σολωμός, έκανε μια επιτομή των μεγάλων προτάσεων, μονοδιάστατων, θα έλεγα, της αρχαίας ελληνικής Γραμματείας για την Ελευθερία και για τον ηθικό κανόνα, όταν έγραψε τον Ύμνον προς την Ελευθερία. Επιτρέψτε μου να σας πω ή μάλλον να συγχαρώ την πρόμαχο κυρία Γεωργία Ξανθάκη γιατί αναλαμβάνει αυτό το έργο της μάχης στην γραμμή των πρόσω. Για να σώσουμε κάποιοι μοναχικοί ρομαντικοί την ελληνική γλώσσα, όχι εθνικιστικά ή από εθνικούς εγωισμούς, αλλά γιατί είναι κολώνα, ακρογωνιαίος λίθος, μεγάλος ακρογωνιαίος λίθος, ο κεντρικός λίθος της αψίδας για το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού και κατ επέκταση του παγκόσμιου πολιτισμού.
Η συμβολή μας και η συνεισφορά μας διασώζοντας την ελληνική γλώσσα, τα ελληνικά γράμματα, είναι ουσιαστικά μια πράξη αλτρουισμού για να διασώσουμε αυτό τον κώδικα αξιών, αυτό το σύστημα ακαδημαϊκής σκέψης και ηθικής επίγνωσης που κρατεί στον παγκόσμιο πολιτισμό.
Ιδιαίτερη έμφαση, έτσι έχω προετοιμαστεί κιόλας επί του συγκεκριμένου, δίνω σε αυτό το δίτομο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας που λέγεται «Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας». Διαβάζω και τι βλέπω. Είχαμε συνηθίσει τους τρεις ρομαντικούς, για παράδειγμα του 19ου αιώνα της Βρετανικής ποίησης, τους αγαπώ πολύ -ήσαν ο Λόρδος Βύρων, ο Πέρσι Σέλλεϊ και ο Τζόν Κητς- ή του Γαλλικού Ρομαντισμού ή του Γερμανικού Ρομαντισμού του 19ου αιώνα και του 18ου και του 20ου μέχρι το πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα, είχαμε συνηθίσει τους Ευρωπαίους και τους Αμερικανούς να αναδιφούν στα ελληνικά γράμματα, να τα φωτίζουν, να τα ανασταίνουν και να τα ξαναστήνουν και να τα επανεξάγουν και σε εμάς ακόμη, σαν αντιδάνεια.
Εγώ θυμίζω για τις πιο πρόσφατες περιπτώσεις, όπως είπε ο Προκόπης Παυλόπουλος, για την Ζακλίν Ντερομιγί, θέλω να θυμίσω επίσης την Μαρί Ρενώ, που έχει κάνει καταπληκτική προσφορά στην παγκόσμια φιλολογία με τα έργα της από τον αρχαίο Ελληνικό κόσμο, μόνη της αυτή, είναι μια βιβλιοθήκη. Μόνη της αυτή η κυρία. Την θαυμάζω πάρα πολύ είτε για την «Τελευταία σταγόνα του κρασιού», που αυτό ως θέμα γυρίζεται στην Φιγαλία, είτε για το «The king mast die», «ο βασιλιάς πρέπει να πεθαίνει», που είναι ένα θέμα για τον Θησέα και για πολλά άλλα. Πολλοί ξένοι έχουν προσφέρει πολλά με την αναπαραγωγή της Ελληνικής σκέψης, αλλά τούτο είναι το αξιέπαινο. Το 1997 δύο κυρίες, ακαδημαϊκοί της Γαλλίας και ένας Γάλλος, έγραψαν αυτό το δίτομο έργο, πράγμα το οποίο είναι ένα corpus πολύτιμο. Από τον Όμηρο μέχρι την σύμμειξη των Νεοπλατωνικών με τον Χριστιανισμό. Καλύπτει και τον Χριστιανισμό μέχρι και τον 4ο Κλασικό Αιώνα ή μάλλον μέχρι τον Φώτιο, μέχρι τον 10ο αιώνα.
Η κυρία Ξανθάκη που μπορεί να οργανώνει μια συλλογικότητα και να επιμελείται, όπως φαίνεται και από το περιοδικό ¨ΠΛΑΤΩΝ¨ και από την δουλειά των αυτοτελών μελετών, όπως είναι το «Περί συμμοριών» του Δημοσθένη. Εννοεί «Περί Εταιριών». Είναι θαυμάσιο κείμενο, το καταχάρηκα.
Αυτός ο συντονισμός είναι ένα πρότυπο ακαδημαϊκού δασκάλου. Εδώ στις πρώτες γραμμές έχουμε μερικούς από τους Ακαδημαϊκούς Δασκάλους που μπορούν να κάνουν το ατομικό, συλλογικό και κατ΄επέκταση εθνικό. Το εγωιστικό να το κάνουν αλτρουιστικό και εν τέλει να βγαίνει μια ζωή και μια κίνηση από το Ελληνικό Πανεπιστήμιο όπως την επιθυμούμε όλοι.
Μια κίνηση που έχει ένα σκοπό. Ένα σκοπό που θα τον υπήγαγα στην μεγάλη επιδίωξη ότι πρέπει το Ελληνικό Πανεπιστήμιο, Μαριέττα (απευθύνεται στην κα. Γιαννάκου), είναι στην πρωτοπορία η κυρία Ξανθάκη, να γίνει ο εξουσιοδοτημένος τοις πράγμασι και κατά νόμο και κατά θεσμική νομιμοποίηση, ο εξουσιοδοτημένος εξαγωγέας πνεύματος και πολιτισμού για τον κόσμον όλον.
Εγώ φαντάζομαι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο να κάνει τις πρωτότυπες ανακοινώσεις του παγκοσμίως για τον Όμηρο ξανά, για τον Ησίοδο, για τους 9 Λυρικούς, για τους 3 τραγικούς και τον Αριστοφάνη, για τη Νέα Κωμωδία του Μενάνδρου, για την ιστορία του Ηροδότου και πιο μπροστά του Εκαταίου του Μυτιληναίου, του Θουκυδίδη, του Πολύβιου, του Ξενοφώντα. Και να μετατεθούμε στο Βυζάντιο και να έχουμε την βιβλιοθήκη του Φωτίου, να έχουμε τους κλασικούς του 4ου αι., να φτάσουμε στους νεοπλατωνικούς, Πρόκλο και Πλωτίνο.
Και όλο αυτό το αστρικό στερέωμα -έκλεισα τα μάτια για να τους θυμάμαι- περιλαμβάνεται εδώ με μια θαυμάσια συνοπτική και ακριβείας γραφή. Γνωρίζεις, παίρνεις με σαφήνεια τον κορμό των διδασκαλιών τους, τους μαθαίνεις ακόμη και αν δεν τους ήξερες αυτούς τους συγγραφείς. Και να εξάγονται αυτά εκ νέου προς τον κόσμο με τις νέες θεωρήσεις, προσεγγίσεις, ερμηνείες και εφαρμογές.
Όπως: Σαν τί να εννοούσε, παραδείγματος χάρη, ο Πλάτων όταν ελογόκρινε τον Όμηρο και τον Ησίοδο στην Πολιτεία στην 386, μου φαίνεται, παράγραφο. Λογοκρίνει τους παππούδες μας που ήσαν οι θεοί στην διδασκαλία του προφορικού λόγου. Και ζητούσε να μη διδάσκουν τα παιδιά οποιοδήποτε μύθο. Όχι οποιοδήποτε μύθο. Αυτά τα γράφω και σε ένα πόνημά μου για την Αστυνομία. Όχι οποιοδήποτε μύθο.
Σας διαβάζω για παράδειγμα: Σόλων, ελεγεία, πολιτική ελεγεία, γραφή από την ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας. Απεικονίζει τα κακά τα οποία σχετίζονται με την υπερβολή και με την αταξία. Όπως και τις ευεργεσίες που προκαλούν οι καλοί νόμοι και ο σεβασμός τους. Δείχνει όπως ο Ησίοδος, αυτό είναι της αρμοδιότητάς μου που αντιστοιχούμαι στο χαμόγελό σας, όπως Ησίοδος, την ευνομία η οποία μειώνει τις οξύτητες, παύει την απληστία, καταστρέφει την υπερβολή, μαραίνει τα άνθη του κακού που προκαλούν τη συσκότιση του νου, ύβριν αμαυρεί η ευνομία. Για αυτό γράφω για την Αστυνομία από την αρχαία Ελληνική Γραμματεία και από την Πολιτεία του Πλάτωνα.
Λέει σε μια μεριά παραδείγματος χάρη ο Όμηρος, νομίζω ότι είναι στην Νέκυια (Ραψωδία), όταν κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο ο Οδυσσέας και συναντά τον Αχιλλέα ο οποίος του λέει: «καλύτερα να ήμουν δούλος σε άκληρο αφέντη στον επάνω κόσμο παρά βασιλιάς στον κάτω κόσμο». Και λέει η φωνή του Πλάτωνα, η ορθολογική, η γενναία, είναι των απολύτων διατυπώσεων και των ιδεών και ιδεωδών: «όχι, αν θέλεις φιλελευθέρους πολίτες, αν θέλεις σοβαρούς πολίτες οι οποίοι περίπου θα είναι ερασιθάνατοι, θα βάζουν μπροστά και από τη ζωή τους ακόμα την αρετή, τον κανόνα, την αξιοπρέπεια». Αυτός ο στίχος να μην λέγεται λέει ο Πλάτων. Σβήστε τον!
Και όσο πιο έντεχνος είναι -και αυτό το λέω για την σημερινή τηλεόραση- και όσο πιο έντεχνος είναι ένας στίχος, κακός στίχος με κακό νόημα, όσο πιο έντεχνος είναι, τόσο πιο επικίνδυνος είναι. Γιατί είναι ¨γλυκός¨ στο ξελόγιασμα και παίρνει την ψυχή των νέων. Γιατί οπωσδήποτε ο αυστηρός, νοηματικός ήχος και στίχος δεν είναι προσφιλές θέμα για τους νέους και καλό υλικό για την ρηχή διαπαιδαγώγηση, την επιφανειακή και ράθυμη.
Δεν μακραίνω άλλο το λόγο, εκφράζω τον θαυμασμό μου προς τις δύο Γαλλίδες και τον Γάλλο Ακαδημαϊκούς, την Suzanne Saïd, την Monique Trédé και τον Alain Le Baulluec, που συνέγραψαν το 1997 αυτό το δίτομο. Σε χρόνο επικαιρότατο, η κυρία Ξανθάκη βλέπει την καινούργια συμβολή και λέει «δεν υστερώ ως προς τους Γάλλους Ακαδημαϊκούς, το έργο τους το κάνω κτήμα για τους Έλληνες φοιτητές, διανοούμενους, ακαδημαϊκούς». Και αυτό είναι το δίτομο που μας προσφέρει.
Είμαι εντυπωσιασμένος πάντοτε από το γεγονός ότι ο Κικέρων, όπως μας έλεγε σε μια διάλεξη ο Κώστας ο Δεσποτόπουλος στη Ρόδο που ήταν η Ακαδημία της Μεσογείου, ο Κικέρων το 60 π.Χ. ας υποθέσουμε, φοιτούσε στη Ρόδο. Και πιάνει αυτό το ¨δαιμόνιο παιδί¨ και διαλέγει 2000 λέξεις, πολυτελείς λέξεις Ελληνικές, τις μεταφέρει στη Ρώμη και φτιάχνει τη νέα Λατινική μαζί με το μέγα ¨κλειδί¨ των προθέσεων με την τεράστια πολλαπλασιαστική της δύναμη. Έτσι και η Λατινική είναι Ελληνική!
Αυτές τις αλήθειες εγώ πρέπει να ¨ζητήσω συγγνώμη¨ που τις λέω ή που, ακόμη χειρότερα, τις πιστεύω, από εκείνους οι οποίοι λένε: «ούτε Ελληνικά υπάρχουν, ούτε καμιά αξία έχουν αυτά». Αυτό που μετράει είναι το ασύντακτο jargon, η μαγκιά, η συγκεχυμένη έννοια, η αοριστία, το δήθεν, το περίπου, ο λαϊκισμός της αγραμματοσύνης, η ομιλία με αναγνωστικό τα διαφημιστικά μηνύματα, αυτή η νέα κουλτούρα της αντιπαιδείας. Έλεος.
Εγώ είμαι από εκείνους τους ελάχιστους, ίσως μαζί με εσάς, της μειοψηφίας που λέμε: «κάτι είναι τα ελληνικά ως κεφάλαιο, ως ακρογωνιαίος λίθος για τον παγκόσμιο πολιτισμό!». Χαίρομαι ότι εγεννήθην Έλλην και ότι διδάχθηκα και πρόλαβα να αγαπήσω την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και να συντάξω την ηθική και πολιτική μου υπόσταση με βάση τα διδάγματά της.
Σας ευχαριστώ πολύ.
