Αθήνα, 20-7-2004
Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε 15 και 16 Ιουλίου 2004 σε αίθουσα της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας (Μεσογείων 16-Αθήνα), με τη συμμετοχή αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας και εκπροσώπων του Συνηγόρου του Πολίτη.
Υπουργός Δημόσιας Τάξης, κ. Γεώργιος Βουλγαράκης:
Είναι μια πολύ καλή ευκαιρία να ανταλλάξουμε κάποιες απόψεις και να σας μιλήσω από την καρδιά μου, έτσι όπως το σκέφτομαι και όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ το θέμα. Νομίζω και απ` την πλευρά σας κάπως έτσι πρέπει αν το βλέπετε.
Ξέρετε, συνήθως όταν κανείς ακούει για κώδικες δεοντολογίας, περιορισμούς, καθηκοντολόγια, υποχρεώσεις κτλ., σε μια κοινωνία ελεύθερων ανθρώπων μπερδεύεται λίγο. Κι εγώ ως Βουλευτής όταν πήρα τον κανονισμό της Βουλής είδα ότι ο Βουλευτής π.χ. όταν είναι στη Βουλή πρέπει να φορά πάντα γραβάτα στις Επιτροπές κτλ.. Πάντα όταν μια συζήτηση έρχεται στο πώς τα πράγματα γίνονται, με ποιον τρόπο γίνονται, είναι λογικό πάντα να δημιουργούνται πολλά ερωτηματικά και να υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση γι`αυτό. Και ορθώς υπάρχει.
Κατά την άποψή μου υπάρχει ένα κεντρικό πρόβλημα, το οποίο εμείς πρέπει τα επόμενα χρόνια να αντιμετωπίσουμε με επιτυχία. Το κεντρικό πρόβλημα είναι ότι ο ίδιος ο πολίτης ο οποίος ζητά από τον αστυνομικό να επέμβει εκείνη τη στιγμή γιατί χάνεται, είναι διατεθειμένος να πετάξει στο πυρ το εξώτερο τον αστυνομικό, όταν ο ίδιος είναι στην άλλη πλευρά.
Ο ίδιος που διαδηλώνει δικαίως, γιατί αισθάνεται ότι διεκδικεί κάποια χρήματα τα οποία δεν έχει, και έρχεται απέναντι στον αστυνομικό ο οποίος προστατεύει το υπόλοιπο της πόλης, είναι ο ίδιος ο οποίος θα κατεβαίνει με το αμάξι του π.χ. στην Αθήνα όπου κάποιοι διαδηλώνουν και λέει «μα τι κάνει η Αστυνομία, δεν υπάρχει κανένας αστυνομικός εδώ πέρα;»
Αυτό είναι ένα κεντρικό πρόβλημα το οποίο εάν αναλυθεί σε επιμέρους παραμέτρους μπορεί να εμπεριέχει μέσα του όλα αυτά τα οποία καλείται κανείς να αξιολογήσει και να προσεγγίσει ως -επιτρέψτε μου μια νομική φράση- επίδικα αδικήματα. Εδώ δηλαδή πρέπει να βρεθεί το σημείο της χρυσής τομής. Ποιο είναι αυτό; Είναι οι πολίτες να καταλάβουν ότι ο αστυνομικός είναι ένας άνθρωπος εργαζόμενος που μπορεί να είναι ο αδερφός της γυναίκας τους, ο φίλος τους, ο ξάδερφός τους, ο συγγενής τους. Και ο αστυνομικός να αντιληφθεί ότι ο άνθρωπος ο οποίος είναι απέναντί του, είναι ο άνθρωπος ο οποίος όταν βγάζει τη στολή του είναι ο ίδιος του ο εαυτός.
Αυτή είναι η απλή αλήθεια, όπως άλλωστε όλες οι απλές αλήθειες δεν είναι πάντα αυτονόητες στη ζωή. Γιατί ξέρετε, το δύσκολο στη ζωή είναι το αρχικό. Στα μαθηματικά η δυσκολία ήταν να ξεμπλεχτεί το 0 και το 1, όλα τα υπόλοιπα ακολούθησαν. Έτσι λοιπόν, αυτές οι απλές αλήθειες, δημιουργούν πάρα πολλά παρεπόμενα και συζητήσεις οι οποίες ανάγονται πλέον στη σφαίρα του χαρακτήρα, της προσωπικότητας, της κοινωνικοποίησης του καθενός.
Δηλαδή εάν τα πράγματα αφεθούν ανεπεξέργαστα, σε συνθήκες εργαστηρίου, τότε ο καθένας και η κάθε μία από μας, όχι από τους αστυνομικούς, απ` όλο τον κόσμο δηλαδή, συμπεριφέρεται με βάση το κοινωνικό του υπόβαθρο, τη μόρφωσή του, την εκπαίδευση που έχει, την παιδεία -γιατί η παιδεία είναι κάτι ευρύτερο της εκπαίδευσης- αυτά που έχει πάρει από την οικογένειά του, το πώς κοινωνικοποιήθηκε στη ζωή του, τι συναναστροφές έχει κ.ο.κ.. Δηλαδή συμπεριφέρεται με τα στοιχεία του χαρακτήρα του. Αν ο χαρακτήρας του είναι καλός, ο άνθρωπος είναι καλός. Αν ο χαρακτήρας του είναι ιδιότροπος, ο άνθρωπος είναι ιδιότροπος.
Όλα αυτά που προηγουμένως σας είπα και τα οποία ξέρω ότι οι περισσότεροι από σας τα ξέρετε γιατί είναι αυτονόητες αλήθειες που όμως καμιά φορά δε λέγονται εύκολα, οδήγησαν τα οργανωμένα σύνολα στο να αποφασίσουν κάποιους κανόνες οι οποίοι είναι στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Δηλαδή τι είναι αυτό: Το βασικό πλαίσιο της δημοκρατίας μέσα σε ένα καθεστώς ελεύθερο και δημοκρατικό, είναι ότι ασκώ ό,τι θέλω στο βαθμό που δεν ενοχλώ εσένα και ο άλλος ασκεί αυτό που θέλει στο βαθμό που δεν ενοχλεί τον άλλον.
Και φυσικά όλα αυτά μέσα σε μια δομημένη κοινωνία, περνούν μέσα από την τάξη την οποία η κοινωνία επιθυμεί να έχει σαν πλαίσιο αναφοράς για όλους μας. Aρα λοιπόν μπαίνουν ως επάλληλοι κύκλοι θα έλεγε κανείς μέσα σε ένα πολύ μεγαλύτερο οικοδόμημα.
Έτσι λοιπόν αυτός ο κώδικας δεοντολογίας είναι ένα κείμενο εργασίας και πρέπει να πω ότι είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος γιατί θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό το γεγονός της συνεργασίας μας με τον Συνήγορο του Πολίτη, εμείς την έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη. Και ο Συνήγορος του Πολίτη το έχει ανάγκη γιατί ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη είναι αμφίδρομος, είναι και διδακτικός, είναι και συμβουλευτικός και από πλευράς προετοιμασίας. Αλλά και για δική μας προστασία, και για δική μας αρωγή είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη.
Είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος που αυτή η συνεργασία προχωρά πάρα πολύ καλά, έχει αποδώσει ήδη καρπούς και φαντάζομαι ότι στο μέλλον μπορεί να αποδώσει ακόμα περισσότερους γιατί αυτό είναι κάτι το οποίο θα οπλίσει όλους εμάς για να κατακτήσουμε στο μέλλον αυτό το στοίχημα. Συνεπώς πιστεύω ότι αυτό το κείμενο εργασίας το οποίο έχετε, είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο εργασίας, το οποίο όπως όλα τα εργαλεία εργασίας, πρέπει να υποστεί την βάσανο της κριτικής και συνεπώς να διορθωθεί.
Γιατί κάθε αξιοπρεπές κείμενο επιφυλάσσει για τον εαυτό του την κριτική και συνεπώς τη διόρθωση. Έτσι λοιπόν πρέπει να γίνει κι εδώ και μέσα από τις συζητήσεις, μέσα από τις κουβέντες οι οποίες έχω πληροφορηθεί ότι έχουν γίνει, να δοθεί η δυνατότητα να καταλήξουμε με ρεαλισμό σε κάτι το οποίο θα βοηθήσει το σώμα αλλά φυσικά και τους πολίτες οι οποίοι θα το καταλάβουν. Είναι πολύ σημαντικό πράγμα για την κοινωνία η εικόνα που αποκτά, οι προσλαμβάνουσες παραστάσεις που έχει, από τους ανθρώπους που βλέπει απέναντί του.
Είπα προηγουμένως ότι το κεντρικό πρόβλημα είναι πώς θα μπορέσουμε αυτή την αμφίδρομη σχέση πολίτη-αστυνομίας να την απαντήσουμε θετικά, δοθείσης της καχυποψίας η οποία υπάρχει από τον πολίτη ο οποίος την ίδια ώρα ζητά τον αστυνομικό να είναι και απέναντί του και δίπλα του.
Κλασικό παράδειγμα της περίπτωσης αυτής είναι π.χ. οι κάμερες οι οποίες έχουν μπει αυτές τις μέρες στην Αθήνα, οι οποίες βοηθούν στην Ολυμπιακή ασφάλεια. Μου δίνεται μια ευκαιρία να ξεκαθαρίσω -γιατί υπάρχει πολύ μεγάλη συζήτηση γι αυτή την υπόθεση- πώς το εννοώ το θέμα.
Όταν η Ελλάδα ανέλαβε τους Ολυμπιακούς Αγώνες, το περιβάλλον ήταν πολύ ανώριμο, δεν είχε καμία σχέση με το επίπεδο ασφάλειας που υπάρχει σήμερα. Δεν υπήρχε ούτε η 11η Σεπτεμβρίου, ούτε τα ζητήματα της τρομοκρατίας, ούτε όλα αυτά τα οποία συνέβησαν στον κόσμο. Θα μου πείτε «καλά, όλα αυτά συνέβησαν αλλά η Ελλάδα δεν έχει το προφίλ μιας χώρας η οποία μπορεί να δεχθεί τρομοκρατικές επιθέσεις».
Έτσι είναι, αυτό είναι το προφίλ της Ελλάδας. Αλλά τους Ολυμπιακούς Αγώνες δεν τους κάνουμε μόνοι μας. Εμείς εδώ τους φιλοξενούμε, είναι όμως 200 χώρες οι οποίες λαμβάνουν μέρος. Για να μπορέσουν αυτές οι 200 χώρες να στείλουν τις αποστολές τους, τους επισήμους τους, τους εκπροσώπους τους, θα πρέπει να αντιληφθούν ότι το περιβάλλον το οποίο υπάρχει σε μια χώρα τους προσφέρει το επίπεδο της σιγουριάς ότι θα μπορέσουν όπως ήρθαν, έτσι να φύγουν.
Κι εγώ αν μου έλεγε κανείς ότι σε μια χώρα γίνεται χαμός, θα προτιμούσα να μην πάω. Αν ήξερα πως στη χώρα αυτή θα πάω με την οικογένειά μου, με τους φίλους μου, να δω έναν ωραίο αγώνα ποδοσφαίρου π.χ. χωρίς να έχω προβλήματα εγκληματικότητας ή ασφάλειας, θα πήγαινα, αυτά είναι απολύτως λογικά πράγματα.
Αυτή όμως η στάση σε παγκόσμιο επίπεδο, ανάγκασε την Ελλάδα να αυξήσει τα μέτρα ασφαλείας. Και τα μέτρα ασφαλείας προφανώς είναι σχεδιασμένα σε τέτοιον βαθμό που να μπορέσουν να έχουν αποτέλεσμα.
Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες αποφασίστηκε να λειτουργήσουν αυτά τα εξελιγμένα συστήματα παρακολούθησης. Αυτά τα συστήματα κόστισαν 85 δις δραχμές, δηλαδή ένα μυθώδες ποσό. Εάν μου το έλεγε κανείς πριν αναλάβω την ευθύνη της εκτέλεσης αυτής της διαδικασίας, δεν θα το πίστευα ούτε εγώ προσωπικά.
Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες είναι: Αυτά τα 85 δις θα πάνε στις αποθήκες; Θα χρησιμοποιηθούν μόνο για 30 ημέρες ή θα αξιοποιηθούν με κάποιο τρόπο;
Εδώ τίθεται ένα δεύτερο ερώτημα: Εδώ που θα αξιοποιηθούν, αν αποφασιστεί να αξιοποιηθούν, θα ακουμπάνε τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα; Δηλαδή θα έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν στην προσωπική ζωή του καθένα και της καθεμίας από εμάς και αυτό να δημιουργήσει πρόβλημα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ατομικές ελευθερίες κ.ο.κ.;
Στην Ελλάδα έχουμε την τάση να ανακαλύπτουμε την Αμερική κάθε φορά ενώ η Αμερική έχει ανακαλυφθεί εδώ και πολλές εκατοντάδες χρόνια. Παντού στον κόσμο, σε όλες τις μεγάλες πρωτεύουσες, σε όλες τις μεγάλες πόλεις, σε όλη τη Δύση, αντιμετωπίστηκαν πρακτικά προβλήματα αστυνόμευσης και διαχείρισης της κυκλοφορίας με τη χρήση αυτών των συστημάτων.
Aλλωστε είναι κατά τη γνώμη μου στον σημερινό κόσμο αστείο να μιλάμε για παρακολούθηση, διότι είναι δυνατόν από έναν δορυφόρο στο διάστημα να παρακολουθήσει σε απόσταση χιλιοστού τι κάνει ο άνθρωπος κάτω. Το Κτηματολόγιο π.χ., το οποίο θα μας επιτρέψει να ακτινογραφήσουμε την Ελλάδα, μπορεί με τα GIS, τα συστήματα πληροφοριών, να προσδιορίσει σε απόσταση εκατοστών του μέτρου, τι είδους καλλιέργεια έχουμε.
Κατά μείζονα λόγο μπορεί να δει τον αριθμό της κυκλοφορίας ενός αυτοκινήτου. Κατά μείζονα λόγο μπορεί να δει όταν εγώ ανοίγω ένα πορτοφόλι, αν έχω κατοστάρικο ή πενηντάρικο. Μπορεί ένα κινητό τρίτης γενιάς, απ` αυτά που θα βγουν σε λίγο, να το βάζω εδώ και να έχει με δορυφόρο συνδεδεμένο, ήχο και εικόνα σε κεντρικό μέρος στο οποίο να υπάρχει κάτι.
Παρ` όλα αυτά όμως, επειδή εδώ υπάρχει πολύ μεγάλη ευαισθησία και εγώ δεν θα επιτρέψω ποτέ το Υπουργείο αυτό να πισωγυρίσει και πάντως δεν θα είναι αυτό που θα κατηγορηθεί για αντιδημοκρατική συμπεριφορά, θα είναι το τελευταίο που θα συμβεί αυτό, θέλω να είμαι σαφής. Αυτά ισχύουν παγκοσμίως- δηλαδή ένας Πορτορικανός π.χ. αν θέλει και συμβληθεί με ορισμένους δορυφόρους που παρέχουν τέτοια βάση δεδομένων, μπορεί να δει αν φύγω απ` έξω και πού θα πάω.
Υπάρχουν επιχειρήσεις τέτοιες επιτυχημένες, ειδικά σε καρτέλ κοκαΐνης που έχουν γίνει με κάτι ειδικά μηχανήματα που κολλάνε πάνω στα αυτοκίνητα που τα παρακολουθούν που βλέπουν όχι από εδώ τι κάνουν στην Αλεξάνδρας, από τη 5th Avenue τι κάνουν στη Μόσχα.
Παρ` όλα αυτά, γιατί θέλω να είμαι απόλυτα σαφής, μετά τους Αγώνες, όταν τελειώσουν οι Αγώνες -και θα το πω και στη Βουλή αυτό, απλώς το λέω πρώτη φορά σε εσάς- θέλω να ξεκινήσει ένας διάλογος. Εγώ ξεκινώ με την αφετηρία ότι αυτά είναι μια κληρονομιά για την Ελλάδα η οποία πρέπει να αξιοποιηθεί παραγωγικά. Υπάρχουν τρόποι γι` αυτό.
Πρέπει όμως να εξευρεθούν και αυτοί οι τρόποι να οπλιστούν νομικά, ούτως ώστε να μην υπάρχει μια πιθανή αυθαιρεσία, ενδεχομένως άλλου Υπουργού και άλλων αστυνομικών που στο μέλλον μπορεί να ακολουθήσουν.
Aρα λοιπόν θα πρέπει να γίνει ένας ειλικρινής διάλογος με την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων με τον Συνήγορο του Πολίτη, με την Διακομματική Επιτροπή της Βουλής και να καταλήξουμε στο πώς θα είναι η χρήση αυτών των συστημάτων έτσι που να βοηθήσουν την αστυνόμευση και την λειτουργία των πόλεων και των δρόμων π.χ. χωρίς όμως να παρεμβαίνουν στις ατομικές ελευθερίες ή να περιορίζουν κατά κάποιον τρόπο τα νομικά δικαιώματα.
Δυο παραδείγματα θα πω: Δεν μπορεί το Εθνικό Δίκτυο να αστυνομευθεί αν δεν υπάρχει εικόνα. Εάν δηλαδή εγώ δεν μπορώ να δω τον Μαλλιακό κόλπο κεντρικά, δεν μπορώ να σηκώσω το ελικόπτερο για να μπορέσει να αποσυμφορήσει ένα traffic το οποίο μπορεί να υπάρχει. Πρέπει λοιπόν με κάποιον τρόπο να βλέπω τον Μαλλιακό κόλπο ο οποίος Μαλλιακός κόλπος έχει πολλά θύματα κάθε χρόνο. Αν κανείς από σας είναι από εκείνη την περιοχή, το ξέρει καλύτερα από μένα.
Δε μπορείς π.χ. να αστυνομεύσεις την ΠΑΘΕ, Πάτρα-Αθήνα-Θεσσαλονίκη, αυτό τον δρόμο, ή την Εγνατία ενδεχομένως, αν δεν έχεις σε 5-6 κρίσιμα σημεία αναφοράς αυτό που είχε πολύ πιο παλιά η EXPRESS SERVICE ή η ΕΛΠΑ. Να λέμε τα αυτονόητα. Θα μπορέσω φερ` ειπείν μέσα απ` τα συστήματα αυτά, να τα δίνω στο Internet και ο πολίτης ο οποίος θέλει να κατεβεί με το αμάξι του στην πόλη, να μπορεί μέσα απ` το διαδίκτυο να δει αν π.χ. στην οδό Σταδίου έχει κίνηση, ζωντανά.
Θέλω να ευχαριστήσω τον Συνήγορο του Πολίτη γιατί πραγματικά θεωρώ την συνεισφορά του πάρα πολύ σημαντική. Θέλω επίσης να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλλαν στο να υπάρξει αυτό το κείμενο εργασίας και να μπορεί να λειτουργήσει ως μια βάση, ως ένα κείμενο εργασίας προκειμένου να τεθούν τα πράγματα σε έναν ρυθμό ο οποίος θα βγει σε καλύτερα επίπεδα.
Θέλω να ευχαριστήσω όλους εσάς γιατί συμμετέχετε και με οποιονδήποτε τρόπο, είτε θετικά είτε αρνητικά παρεμβαίνετε στη διαδικασία αυτή και σχηματίζετε μ` αυτό τον τρόπο μια καλύτερη βάση κάθε φορά, γιατί έτσι τα πράγματα μπορούν να εξελιχθούν.
Νομίζω ότι με τέτοιου είδους διαδικασίες, είναι δυνατόν η Ελληνική Αστυνομία να περάσει σε τέτοια επίπεδα αναγνώρισης απ` τον κόσμο, που πραγματικά θα κάνουμε τη διαφορά. Να σας ευχαριστήσω και να ευχηθώ καλή συνέχεια για τις εργασίες σας.
