Αθήνα 12-04-2006
Ευχαριστώ και συγχαίρω πολύ τις εκδόσεις «Ρεσάλτο» γι΄ αυτή την καλαίσθητη έκδοση του βιβλίου του Απόστολου Αποστολόπουλου «Η Τουρκία στην Ευρώπη, το ελληνικό χαρακίρι» θα μπορούσε να ήταν πιο αποδοτικός ο υπότιτλος εάν ετίθετο κι ένα ερωτηματικό. Το λέω αυτό, όχι για να ισορροπήσω τα πράγματα, αλλά διότι το πνεύμα όλης της γραφής των σελίδων του βιβλίου, νομίζω ότι υπαγορεύει το ερωτηματικό στον υπότιτλο «το ελληνικό χαρακίρι».
Ο Ακης Τσοχατζόπουλος και εγώ παραθέτουμε τις σκέψεις μας για το βιβλίο και στα προλογικά μας σημειώματα. Αλλά εκμεταλλεύομαι τη στιγμή να εκθέσω στην ευγένειά σας αυτό το επίλεκτο ακροατήριο που συντίθεται από βουλευτές, διπλωμάτες, πρώην υπουργούς, στρατιωτικούς, είδα το λοχαγό μου εδώ παρόντα, από σημαντικές προσωπικότητες δηλαδή θα έλεγα εκτός από το φιλοφρονητικό που εμπεριέχεται στο χαρακτηρισμό «επίλεκτο ακροατήριο», θα προσέθετα γι΄ αυτό κάνω την αναφορά- ακροατήριο επαϊόντων.
Το τι θέλω να εισφέρω εγώ εισαγωγικά στη συζήτηση και στην παρουσίαση του βιβλίου είναι απλό. Στη γραφή του Απόστολου Αποστολόπουλου γι΄ αυτό το πολύ ενδιαφέρον θέμα «Η Τουρκία στην Ευρώπη» με τον υπότιτλο έχουμε να εξετάσουμε ή να επιλύσουμε ξανά μεγάλες πολιτικές, διπλωματικές, γεωπολιτικές και ιστορικές ασκήσεις, τις οποίες τις παραθέτει με πολύ σαφή τρόπο και με μια ενάργεια που οφείλεται στο ότι έχει σκάψει ένδον ο συγγραφέας και θα μπορούσα εγώ να σημειώσω ότι είναι ένα βιβλίο σπουδή της γεωπολιτικής σύγχρονης κατάστασης, περιγραφή και σπουδή των γεωπολιτικών δεδομένων.
Είναι ένα βιβλίο των ουσιαστικών διεθνών σχέσεων. Είναι ένα βιβλίο ιστορικό γιατί επεξεργάζεται επιγραμματικά αλλά ευθύβολα, την ιστορία στις μεγάλες της διαδοχές. Η γοητεία της ιστορίας είναι οι διαδοχές, παραδείγματος χάρη Αθήνα, Ελλάδα, Ρώμη, Γαλλική επανάσταση, Ρωσία, Οθωμανική αυτοκρατορία, Μπολσεβίκικη επανάσταση, Λένιν, Κεμάλ, ΗΠΑ, οι δυο μεγάλοι πόλεμοι, Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όταν αυτές τις διαδοχές τις προσαρμόζεις σε ένα συγκεκριμένο πεδίο ερεύνης όπως είναι αυτό, τότε αποκαλύπτεται ότι ο Απόστολος Αποστολόπουλος μας κάνει μια επίδειξη δημοσιογραφικής σκέψης βάθους. Συνηθίζουμε να λέμε ότι η δημοσιογραφική σκέψη υφίσταται κάποια βλάβη από την πίεση της επικαιρότητας και κατ΄ αναλογίαν μάλλον κατ΄ επέκταση από την γραμμική περιγραφή των θεμάτων δηλαδή ανάλυση επιφανείας. Όχι!
Έρχεται ο συγγραφέας να μας αποδείξει ή και επιδείξει την δημοσιογραφική γραφή βάθους. Οι βαθυστόχαστες αναλύσεις πολλές φορές, συχνά εγκλωβίζονται σε θεωρήματα. Θέλουν να υπαγάγουν την κίνηση και το ρυθμό της ζωής σε αυτά. Γίνονται οι συγγραφείς τότε δεν είναι αυτός ο συγγραφέας, δηλαδή ο Απόστολος Αποστολόπουλος σε αυτή την κατηγορία- τότε οι συγγραφείς γίνονται θύματα των ακαδημαϊκών ή ιδεολογικών προκαταλήψεών τους και τους βλέπουμε να αυτοτυραννούνται με την υποσημείωση και τότε εν τέλει να συντελείται ένας βιασμός της λογικής και της πραγματικότητας και τελικά της αλήθειας. Αυτά αποφεύγει η γενναία εύτολμη και δίκαιη γραφή του Απόστολου Αποστολόπουλου σε αυτό το κεφάλαιο που λέγεται «Η Τουρκία στην Ευρώπη».
Η Τουρκία στην Ευρώπη είναι 1525, προ της γέννησης του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς. Η Τουρκία στην Ευρώπη είναι οι ρωσοτουρκικοί πόλεμοι. Θυμίζω για τη γοητεία της λεπτομέρειας ότι όταν η Μεγάλη Αικατερίνη έκανε τους δυο ή τρείς ή τέσσερις ρωσοτουρκικούς πολέμους τις δυο ή τρείς φορές χρησιμοποίησε την Ελλάδα ως αντιπερισπασμό, δηλαδή και το 1770 με τους Ορλώφ -οι κακές γλώσσες λένε ότι ήταν εραστές της- και το 1780 με το Λάμπρο Κατσώνη -πάλι οι κακές γλώσσες τα ίδια λένε και για τον Λάμπρο Κατσώνη.
Όμως επικαλούμαι αυτή την ιστορική λεπτομέρεια, για να επαινέσω το συγγραφέα διότι αφιερώνει σοβαρό κεφάλαιο και παραγράφους στη σχέση Ρωσίας – Τουρκίας. Αλλά το μεγάλο επίγραμμά του το οποίο υιοθετώ απροκάλυπτα, είναι ότι είναι αδύνατο να μιλάμε για την τουρκική ένταξη, χωρίς να δούμε τις σχέσεις ΗΠΑ – Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αυτό είναι αξιωματικής σημασίας αναφορά και παράγραφος στη γραφή του Απόστολου Αποστολόπουλου. Σημειώνω όμως εδώ ότι από τα τελευταία κεφάλαια της εξωτερικής πολιτικής, σημειώνει -αυτή είναι η φιλοσοφική τάση του συγγραφέα και στη δημοσιογραφία του και στο κείμενο του βιβλίου- όταν λέει «από την επιβίωση ξεκινούν όλα», αυτός είναι ο πρώτος θα έλεγε κανείς ότι είναι και ο μοναδικός τόπος κάθε συλλογικής οντότητας. Να διατηρηθεί ως ομάδα απέναντι σε άλλες ανταγωνιστικές ομάδες είτε είναι οι πρωτόγονες φυλές, είτε είναι πολιτισμένα έθνη – κράτη.
Με αυτή τη φιλοσοφική του διατύπωση δηλώνει και ποιό είναι το δομικό στοιχείο της ανάλυσής του. Το δομικό στοιχείο της ανάλυσής του είναι οι βασικές παραδοχές για τα έθνη-κράτη που τα εννοεί να υπάρχουν, για τα σύνολα πώς οργανώνουν τον εαυτό τους στο λεγόμενο ενοριτισμό, της ενορίας, κατ΄ αντιδιαστολή προς το πλανητικό θέμα και ύστερα απλώνεται για την πειραματική διερεύνηση της αξίας του πλανητικού σχήματος και να το προφητεύσει, να δει πώς μπορεί να συνυπάρξει με τις παραδοσιακές έννοιες του έθνους-κράτους και φυσικά στην ίδια τη δοκιμασία του, μπορεί ο ένας κυρίαρχος πόλος να συνυπάρξει με τους άλλους στο πολυκεντρικό σύστημα της εποχής μας. Αναζητήσεις ευθύβολες, εύστοχες γι΄ αυτό πρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο του, έτσι γοητεύομαι εγώ.
Μια προφητική διάσταση βρίσκεται στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τους 10 προσφάτως, με τους 2 που είναι στην πόρτα δηλαδή για το 2007, με την Τουρκία καθώς πήρε ημερομηνία για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και λέει: «…Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανοίγει τις πόρτες σε όλους μαζί για να παίξουν σε πλανητικό επίπεδο, να γίνουν παγκόσμια δύναμη, όλες μαζί στην ενότητα, οντότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι θέλουν όσοι το θέλουν. Αλλά δεν μπορούν. Και δεν θα μπορέσουν, όσο δεν έχουν ένα κέντρο εξουσίας». Απλές αλήθειες, πρώτες αλήθειες και τις επισημαίνει.
«Για όσο καιρό αυτό το κέντρο δεν υπάρχει, ο μόνος λόγος που απομένει μιλώντας για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι να περνάμε καλά», το βάζει εντός εισαγωγικών και προφητεύει – προφητεύει σε σχέση προς τα γιγνόμενα τώρα στη Γαλλία, εν σχέση προς τα γιγνόμενα τώρα στην Ιταλία.-Όσο περνάει ο καιρός δύσκολο είναι κι αυτό.
Το τι προκλήσεις αντιμετωπίζει η Ευρώπη σε σχέση με την παραγωγή, δηλαδή τι θα παράγει αυτός ο τόπος και πως θα βγουν οι μεγάλες πλανητικές ασκήσεις, είναι η ανάλυση ή το περιεχόμενο της υπεύθυνης ανάλυσης του συγγραφέα.
Εγώ στο τελευταίο μου βιβλίο εφάπτομαι μερικώς της ανάλυσης του Απόστολου Αποστολόπουλου, όταν θίγω τα μεγάλα παράδοξα της πλανητικής εποχής ή της παγκοσμιοποίησης. Η παγκοσμιοποίηση έχουμε κατανοήσει σαφώς το διλημματικό σχήμα: παγκοσμιοποίηση και τι θα γίνει ο ανθόκηπος των ιδιαιτεροτήτων της λεγόμενης εθνικής και ανθρώπινης βιοποικιλότητας κλπ., θα υπάρχει μια αχανής ομοιομορφία που θα συνθλίβει τα πάντα. Εκεί έχουμε καλό προβληματισμό.
Εκεί που δεν έχουμε ασκηθεί είναι η οικονομία. Γιατί στην πλανητική εποχή πριν από τους πολιτικούς όρους έχουν βγει ως μεγάλες προκλήσεις και πραγματικότητες οι οικονομικοί όροι, οι τεχνολογικοί όροι και έχει συντελεστεί η παγκοσμιοποίηση παραδείγματος χάρη με την ψηφιακή οικονομία ερήμην των πολιτικών βουλήσεων. Έχει συντελεστεί από τις τηλεπικοινωνίες, έχει συντελεστεί από το διαδίκτυο, από τα δορυφορικά. Το πλανητικό χωριό έχει πάρει μια υπόσταση σε οικονομικούς, τεχνικούς, πραγματικούς όρους προ της πολιτικής.
Αυτό το χάσμα μεταξύ της πολιτικής που έπεται και της οικονομίας ή της τεχνολογίας που προηγείται, είναι η σύγχρονη πρόκληση. Εγώ σημειώνω στο βιβλίο μου κι έτσι εφάπτομαι με τις γραμμές του Απόστολου και λέω: για κοινωνικά και οικονομικά υποσύνολα του πλανήτη έχουμε το πρόβλημα στην Ελλάδα ή στην Ευρώπη παραδείγματος χάρη ή στην Ευρωαμερική, στον Ευρωατλαντισμό.
Έχουμε το πρόβλημα της υπογεννητικότητας. Στον πλανήτη έχεις πρόβλημα υπεργεννητικότητας. Ένα. Δεύτερο: στην κατάσταση του υπερσιτισμού για ένα κομμάτι της ανθρωπότητας και υποσιτισμού για το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρωπότητας και του πλανήτη. Εκεί είναι οι ιδεολόγοι της πλανηταρχίας και της παγκοσμιοποίησης που λένε «ένα κομμάτι ψωμί για όλο τον πλανήτη». Και από το δεύτερο μετατιθέμεθα στο τρίτο, στην αναθεώρηση της αρχής της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο κ.ο.κ.
Δεν θα μακρύνω την ανάλυση αυτών των θεωρημάτων ή των αντινομιών, αλλά θα κλείσω με μια παρατήρηση. Είναι μονόδρομος ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Τουρκίας κατά τη γνώμη μου και κατά τον υπαινιγμό του συγγραφέα. Ο υπαινιγμός του συγγραφέα διευρυνόμενος, εκτεινόμενος, εντεινόμενος τι λέει; Να εξασφαλίσουμε όρους ώστε να έρθει αυτή η δύναμη στην περιφερειακή κατάσταση, ή ταξινόμηση της μεγάλης περιφερειακώς δύναμης. Να έρθει, αλλά χωρίς να είναι βλαπτική για το μεγάλο σύνολο. Να είναι ωφέλιμη η ένταξη για το λαό της.
Εγώ έχω μια άποψη εδώ η οποία ευτυχώς έχει κατοχυρωθεί προχθές, όταν μιλάγαμε για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Εγώ έλεγα «αναθεώρηση της αρχής της ελεύθερης εγκατάστασης». Είναι ένα δύσκολο πράγμα και επιμένω να βρούμε συμμαχίες, η ελεύθερη εγκατάσταση να είναι με ποσοστώσεις, με πλαφόν κλπ.
Το ευχάριστο που σας ανακοινώνω και δεν ξέρω γιατί δεν έχει πιο έντονα διατυπωθεί από τους κυβερνώντες, είναι ότι κατοχυρώθηκε στο Πρωτόκολλο για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, η περίπτωση της μόνιμης απόκλισης από την αρχή της ελεύθερης εγκατάστασης. Στο κείμενο είναι μια κατάκτηση, θα το δούμε στην πράξη.
Αλλά θέλω να επιμείνουμε στην αναθεώρηση της αρχής της ελεύθερης εγκατάστασης γιατί έτσι ανακουφίζεται το σύμπαν. Και ο Γάλλος από τον Πολωνό υδραυλικό και εγώ από την ενδεχόμενη εγκατάσταση κατά χιλιάδες εκείνη την εποχή του Χ σημείου του μέλλοντος, Τούρκων γειτόνων στα νησιά μας, εν ονόματι της ελεύθερης εγκατάστασης.
Ο δρόμος είναι μακρύς, είναι μονόδρομος. Οι όροι που προκαλεί ο Απόστολος Αποστολόπουλος και εγώ είναι για το καλό και της Ευρώπης και της γείτονος και φυσικά το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας. Με αυτές τις σκέψεις επαινώ το συγγραφέα γιατί έκανε δημοσιογραφία πάθους και καλή πολιτική ανάλυση όπως σημείωσα και προτρέπω τους ακροατές και το κοινό να διαβάσει το βιβλίο «Η Τουρκία στην Ευρώπη, ελληνικό χαρακίρι», επιμένω με ερωτηματικό.
Σας ευχαριστώ.
